گردش کار (Workflow) چیست؟
گردش کار یا Workflow به زبان ساده مجموعهای از مراحل مشخص است که وظایف خاصی را در پاسخ به شرایط یا رویدادهای معین اجرا میکند. در داینامیکس ۳۶۵، این گردشها برای خودکارسازی فرآیندهای کسبوکار مورد استفاده قرار میگیرند. برای مثال، زمانی که یک فرصت فروش به مرحله “بستن” میرسد، گردش کاری میتواند بهصورت خودکار ایمیلی را به مدیر فروش ارسال کند یا وظیفهای برای تیم پشتیبانی ایجاد کند.
مزایای استفاده از گردش کار:
کاهش خطاهای انسانی
صرفهجویی در زمان و هزینه
بهبود هماهنگی بین واحدهای مختلف
پیگیری بهتر وظایف و مراحل اجرایی
فراهمسازی ساختاری منسجم برای اجرای فرآیندها
گردش کار، ذهنیت سنتی اجرای دستی امور را تغییر داده و با اتوماسیون، بهرهوری را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
نقش گردش کار در Dynamics 365
در Dynamics 365، گردش کار یکی از عناصر کلیدی اتوماسیون فرآیندهاست. هدف اصلی این ویژگی، سادهسازی وظایف مدیریتی و عملیاتی است بهطوریکه کاربران بتوانند تمرکز خود را بر فعالیتهای ارزشآفرینتر قرار دهند. گردش کار میتواند به صورت خودکار با شرایط خاصی فعال شود، مثلاً زمانی که یک رکورد خاص ایجاد یا بهروزرسانی میشود.
کاربردهای رایج گردش کار در داینامیکس 365:
ارسال ایمیلهای خودکار به مشتریان یا اعضای تیم
ایجاد وظایف جدید در سیستم
بروزرسانی فیلدهای خاص در رکوردها
ارجاع خودکار موارد به افراد مرتبط
مدیریت فرآیندهای تأیید (Approval Flows)
در سازمانهایی با ساختار پیچیده، استفاده از گردش کار نه تنها باعث تسریع در روندهای کاری میشود، بلکه به ایجاد یک نظام منسجم و یکپارچه در مدیریت عملیات نیز کمک میکند.
نحوه ایجاد یک گردش کار (Workflow) در Dynamics 365
ایجاد یک گردش کار کارآمد نیازمند درک دقیق از نیازهای سازمانی و همچنین شناخت کامل ابزارها و امکانات Dynamics 365 است. در ادامه مراحل اصلی ایجاد یک Workflow را بررسی میکنیم:
مرحله اول: انتخاب موجودیت (Entity)
در ابتدا باید مشخص کنید گردش کار بر روی چه نوع دادهای اعمال شود: مخاطب، فرصت فروش، فاکتور، یا سایر موجودیتها.
مرحله دوم: تنظیم شرایط اجرا (Trigger)
باید تعیین کنید که این Workflow چه زمانی فعال شود. مثلاً:
- هنگام ایجاد رکورد جدید
- هنگام ویرایش فیلد خاصی
- بر اساس برنامه زمانبندی مشخص
مرحله سوم: تعیین اقدامات (Actions)
در این مرحله، مجموعهای از کارها مشخص میشود که پس از فعالسازی گردش کار اجرا میشوند. مانند:
- ارسال ایمیل
- بروزرسانی فیلد
- ایجاد رکورد جدید
- ایجاد وظیفه یا قرار ملاقات
نکات کلیدی طراحی Workflow موفق
- سادهسازی منطق گردش کار
- تست گردش کار قبل از اجرا در محیط اصلی
- استفاده از نامهای معنادار برای گردشها و مراحل
- پایش عملکرد گردش کار از طریق گزارشها
با رعایت این مراحل و نکات، میتوان گردش کاری طراحی کرد که ضمن افزایش بهرهوری، خطاهای انسانی را به حداقل برساند.
انواع گردش کار در Microsoft Dynamics 365
در Dynamics 365، گردش کارها به دو نوع اصلی تقسیم میشوند:
الف) گردش کار خودکار (Automated Workflows):
این نوع گردشها بر اساس رویدادهای خاصی مانند ایجاد، ویرایش یا حذف رکوردها بهصورت خودکار فعال میشوند. برای مثال، وقتی یک فرصت فروش به مرحله نهایی رسید، سیستم بهطور خودکار وظیفهای برای تیم مالی جهت صدور فاکتور ایجاد میکند.
ب) گردش کار دستی (Manual Workflows):
در این حالت، کاربر باید بهصورت دستی گردش کار را اجرا کند. این نوع بیشتر برای مواقعی کاربرد دارد که شرایط خاص یا تصمیم انسانی در اجرای فرآیند دخیل باشد.
مقایسه دو نوع:
| ویژگی | گردش کار خودکار | گردش کار دستی |
|---|---|---|
| فعالسازی | بهصورت خودکار | نیاز به اقدام کاربر |
| کنترل کاربر | کم | زیاد |
| کاربرد | وظایف تکراری و زمانبندیشده | وظایف مبتنی بر تصمیم کاربر |
با انتخاب صحیح بین این دو نوع، سازمانها میتوانند تعادل مناسبی بین اتوماسیون و کنترل انسانی برقرار کنند.
بخش فرآیندها (Processes) در Dynamics 365
فرآیندها در Dynamics 365 به عنوان چارچوبی برای تعریف مجموعهای از اقدامات، شرایط و نتایج طراحی شدهاند. گردش کار نیز بهعنوان یکی از زیرمجموعههای این بخش شناخته میشود.
انواع فرآیندها:
Workflow (گردش کار)
Business Process Flow (جریان فرآیند کسبوکار)
Actions (اقدامات)
Dialogs (گفتوگوهای تعاملی – حذف شده در نسخههای جدید)
ویژگیهای کلیدی بخش فرآیندها:
امکان تعریف شرطها و منطق پیچیده
قابلیت ادغام با پلاگینها و اسکریپتهای خارجی
استفاده از رابط کاربری گرافیکی برای طراحی
قابلیت مدیریت سطوح دسترسی کاربران
با استفاده صحیح از فرآیندها، تیمهای فناوری اطلاعات و کسبوکار میتوانند همکاری مؤثری برای پیادهسازی راهحلهای کارآمد داشته باشند.
مزایای استفاده از گردش کار در Dynamics 365
استفاده از گردش کار در Dynamics 365 نهتنها باعث تسریع روندهای اداری میشود، بلکه مزایای کلیدی زیادی برای سازمانها به همراه دارد. این مزایا از بهبود کارایی گرفته تا تضمین کیفیت خدمات مشتریان را شامل میشود.
۱. اتوماسیون فرآیندها
با گردش کار، بسیاری از کارهای تکراری و روزمره بدون نیاز به دخالت انسانی انجام میشوند. برای مثال، ارسال یادآوریهای خودکار برای پیگیری فاکتورهای پرداختنشده یا ایجاد وظایف برای تیم فروش پس از ثبت یک سرنخ جدید.
۲. کاهش خطاهای انسانی
وقتی اقدامات از طریق سیستم بهصورت خودکار انجام میگیرند، احتمال بروز خطای انسانی به شکل چشمگیری کاهش مییابد. این موضوع بهویژه در امور مالی و قراردادها اهمیت زیادی دارد.
۳. هماهنگی بین بخشها
گردش کار میتواند فرآیندهایی را اجرا کند که بین واحدهای مختلف سازمان تعامل ایجاد میکنند. بهعنوانمثال، پس از تأیید یک قرارداد فروش، گردش کار میتواند آن را برای تیم پشتیبانی و تیم مالی ارسال کند.
۴. ارتقای تجربه مشتری
با پاسخگویی سریعتر، پیگیری مؤثرتر و اجرای بهموقع وظایف، مشتریان تجربه بهتری از تعامل با سازمان خواهند داشت.
۵. گزارشگیری و نظارت بهتر
Dynamics 365 امکان پیگیری تمامی فعالیتهای انجامشده توسط گردش کارها را فراهم میکند. این ویژگی به مدیران اجازه میدهد عملکرد تیمها را بررسی کرده و تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
تفاوت گردش کار و جریان فرآیند کسبوکار (Business Process Flow)
در Dynamics 365، مفهومی بهنام جریان فرآیند کسبوکار نیز وجود دارد که اغلب با گردش کار اشتباه گرفته میشود. اما این دو ابزار کاربردهای متفاوتی دارند.
تعریف Business Process Flow:
جریان فرآیند کسبوکار (BPF) یک راهنمای گرافیکی است که به کاربران کمک میکند مراحل خاصی را بهصورت ترتیبی طی کنند. برای مثال، فروشندگان باید مراحل «شناسایی سرنخ»، «ارزیابی»، «ارائه پیشنهاد»، و «بستن قرارداد» را طی کنند.
تفاوتهای کلیدی با Workflow:
| ویژگی | گردش کار (Workflow) | جریان فرآیند کسبوکار (BPF) |
|---|---|---|
| نوع اجرا | پنهان و پشتصحنه | قابل مشاهده برای کاربر |
| تعامل کاربر | نیاز ندارد | نیاز دارد |
| هدف اصلی | اجرای خودکار وظایف | راهنمایی کاربر در مراحل کاری |
| استفاده رایج | اتوماسیون | استانداردسازی فرآیند |
هر دو ابزار قابلیت تکمیل یکدیگر را دارند. بهعنوانمثال، یک BPF میتواند فعالکنندهی یک Workflow باشد.
بهترین روشهای طراحی گردش کار در Dynamics 365
برای بهرهوری حداکثری از گردش کارها، باید طراحی آنها با دقت انجام شود. در ادامه، چند نکته کلیدی برای طراحی بهتر Workflow ارائه میشود:
۱. شناسایی نیاز واقعی کسبوکار
قبل از شروع به طراحی، باید دقیقاً بدانید چه مشکلی را میخواهید حل کنید. مثلاً آیا هدف کاهش تأخیر در پاسخگویی است یا حذف خطاهای دستی؟
۲. ساده نگهداشتن منطق گردش کار
بهتر است گردش کار پیچیدگی بیش از حد نداشته باشد. طراحی سادهتر، فهم بهتر، نگهداری آسانتر و کاهش خطا را در پی خواهد داشت.
۳. استفاده از شرطها و فیلترهای دقیق
در تنظیم شرایط اجرا، سعی کنید از منطقهای IF/ELSE و شروط ترکیبی استفاده کنید تا گردش کار دقیقتر و هدفمندتر شود.
۴. تست در محیط آزمایشی
پیش از اعمال گردش کار در محیط عملیاتی، حتماً آن را در محیط Sandbox تست کرده و از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل کنید.
۵. مستندسازی گردش کار
هر گردش کاری که طراحی میشود، باید مستندسازی گردد تا در صورت نیاز به تغییرات در آینده، تیمهای دیگر نیز بتوانند با آن کار کنند.
مثال کاربردی از گردش کار در Dynamics 365
برای درک بهتر نحوه استفاده از گردش کار، بیایید یک سناریوی واقعی را بررسی کنیم:
سناریو: پیگیری سرنخ فروش (Lead Follow-Up)
هدف: ایجاد وظیفه خودکار برای نماینده فروش پس از ثبت یک سرنخ جدید
مراحل طراحی:
انتخاب موجودیت: Lead
تنظیم شرط اجرا: زمانی که یک Lead جدید ایجاد میشود
اقدام: ایجاد وظیفه جدید با عنوان «تماس با سرنخ جدید» برای نماینده فروش مربوطه، با موعد ۲۴ ساعت آینده
نتیجه:
با این گردش کار، هیچ سرنخی از دست نمیرود و روند پیگیری منظمتر خواهد بود.
نقش گردش کار در بهینهسازی منابع انسانی
یکی دیگر از کاربردهای مهم گردش کار، در حوزه منابع انسانی است. در این بخش، بسیاری از فرآیندها از قبیل جذب نیرو، درخواست مرخصی، ارزیابی عملکرد، و آموزش، قابلیت اتوماسیون دارند.
نمونه کاربرد: فرآیند جذب نیرو
پس از ارسال فرم درخواست استخدام توسط مدیر بخش:
گردش کار فرم را برای تیم منابع انسانی ارسال میکند
در صورت تأیید، وظیفهای برای شروع آگهی استخدام ایجاد میشود
پس از انتخاب کاندید نهایی، گردش کار وظایف لازم برای تهیه قرارداد و آموزش را فعال میکند
با این روش، نهتنها بهرهوری افزایش مییابد، بلکه یکپارچگی بین مراحل مختلف فرآیند نیز تضمین میشود.
ارتباط گردش کار با Power Automate
مایکروسافت در راستای ارتقاء قابلیتهای اتوماسیون، ابزار Power Automate (که قبلاً با نام Microsoft Flow شناخته میشد) را ارائه کرده است. این ابزار بهطور مستقیم با Dynamics 365 یکپارچه میشود و به کاربران اجازه میدهد گردش کارهای پیچیدهتری بسازند.
تفاوت Power Automate و Workflow داخلی Dynamics
گرچه هر دو ابزار برای اتوماسیون طراحی شدهاند، اما تفاوتهایی بین آنها وجود دارد:
| ویژگی | Workflow در Dynamics | Power Automate |
|---|---|---|
| محیط طراحی | داخلی Dynamics | تحت وب و گسترده |
| قابلیت ادغام | محدود به Dynamics | ادغام با بیش از ۳۰۰ سرویس دیگر |
| پیچیدگی | سادهتر | پیشرفتهتر و انعطافپذیرتر |
| دسترسی | فقط کاربران Dynamics | تمام کاربران Microsoft 365 |
نمونه استفاده از Power Automate:
فرض کنید میخواهید پس از ثبت فرصت فروش در Dynamics، اطلاعات مشتری در یک فایل Excel در OneDrive ذخیره شود و همزمان به Slack پیام ارسال گردد. انجام چنین فرآیندی تنها از طریق Power Automate امکانپذیر است.
امنیت و دسترسی در گردش کار
مسائل امنیتی نقش مهمی در عملکرد درست و امن گردش کارها دارند. اگر کاربران مناسب دسترسی به اجرا یا ویرایش Workflow نداشته باشند، سیستم با خطا مواجه میشود.
نکات امنیتی کلیدی:
نقشهای امنیتی (Security Roles): فقط کاربران دارای نقشهای خاص میتوانند گردش کار ایجاد یا اجرا کنند.
مالکیت گردش کار: مالک گردش کار تعیین میکند چه کسی مجاز به مشاهده یا ویرایش آن است.
سطوح دسترسی روی موجودیتها: اگر گردش کار روی موجودیتی اجرا شود که کاربر اجازه دسترسی به آن را ندارد، اجرای آن با خطا مواجه خواهد شد.
بنابراین، تنظیمات امنیتی باید با دقت کامل انجام شده و با تیم فناوری اطلاعات هماهنگ شود.
جمعبندی و نتیجهگیری
بخش گردش کار در Microsoft Dynamics 365 ابزاری قدرتمند برای اتوماسیون، بهینهسازی و کنترل فرآیندهای کسبوکار است. با طراحی درست و اصولی گردش کار، سازمانها میتوانند بسیاری از فعالیتهای دستی و زمانبر خود را حذف کرده و منابع انسانی را بر وظایف ارزشافزوده متمرکز کنند.
ترکیب گردش کارهای داخلی Dynamics با ابزارهایی مانند Power Automate، سطح اتوماسیون را بهمراتب ارتقاء میدهد و امکان مدیریت یکپارچهتری را در اختیار مدیران قرار میدهد. اگر گردش کارها به درستی پیادهسازی شوند، بهرهوری، هماهنگی و رضایت مشتریان به طرز محسوسی افزایش خواهد یافت.
سؤالات متداول (FAQs)
۱. آیا میتوان گردش کار را بهصورت همزمان روی چند موجودیت اجرا کرد؟
خیر، هر گردش کار در Dynamics 365 فقط به یک موجودیت اختصاص داده میشود، اما میتوان از آن برای ایجاد یا بهروزرسانی موجودیتهای دیگر نیز استفاده کرد.
۲. آیا امکان غیرفعال کردن موقت گردش کار وجود دارد؟
بله، میتوان گردش کار را غیرفعال کرد تا از اجرای آن جلوگیری شود و در صورت نیاز مجدد فعال نمود.
۳. تفاوت اصلی بین Workflow و Power Automate چیست؟
Workflow فقط در محیط Dynamics 365 اجرا میشود، درحالیکه Power Automate امکان یکپارچهسازی با چند صد اپلیکیشن دیگر را دارد.
۴. آیا Workflow قابلیت اجرا با تاخیر زمانی دارد؟
بله، میتوان با استفاده از گزینههای Delay و Wait Until، اجرای اقدامات را تا زمان مشخصی به تعویق انداخت.
۵. چگونه میتوان گردش کار را تست کرد بدون تأثیر بر دادههای اصلی؟
با استفاده از محیط آزمایشی (Sandbox) میتوان تمامی گردش کارها را قبل از اجرا در محیط اصلی تست کرد.
